ΔΙΑΛΟΓΟΙ  ΜΕ  ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ  ΠΟΥ ΣΚΕΠΤΕΤΑΙ ΚΑΙ ΑΝΗΣΥΧΕΙ

Γράφει ο "Θαρρετός"

Οι καιροί αλλάζουν και μαζί τους αλλάζουν και οι προβληματισμοί των παιδιών. Είναι απόλυτα δικαιολογημένο το γεγονός ότι τα ερωτήματα πολλών παιδιών της εποχής μας, είναι διαφορετικά από εκείνα που έθετε η δική μας γενιά στα παιδικά μας χρόνια. Οι σημερινές παραστάσεις των παιδιών, οι νέες τεχνολογίες και το ψηλότερο βιοτικό επίπεδο, έχουν διευρύνει θεαματικά τη θεματολογία των ερωτημάτων τους. Μιλάω με ένα ώριμο στη σκέψη παιδί και προσπαθώ να απαντήσω στους προβληματισμούς του, αλλά καμιά φορά ξεχνιέμαι και θέτω και εγώ τις δικές μου αγωνίες στη συζήτηση. Αν είμαστε πενήντα χρόνια πίσω θα με έλεγε "μπάρμπα", αλλά σήμερα με προσφωνεί "κύριε Θαρρετέ".

Ευτυχώς,  λέω από μέσα μου, γιατί δε μου καλοακούγεται το μπάρμπα. Μοιάζω γαντζωμένος από κάπου, χωρίς να παρακολουθώ την πορεία μιας ζωής που άρχισε να δύει και βλέπω τις μέρες, τους μήνες να κυλούν δίπλα μου. Ας πάμε λοιπόν στο διάλογο με το νέο, που αφορά το θέμα της υπογεννητικότητας στη χώρα μας.

Γιατί, κύριε  Θαρρετέ, οι σημερινοί γονείς γεννάνε λίγα παιδιά αφού, όπως έχω ακούσει, οι δικοί σας γονείς κάνανε περισσότερα παιδιά και ας είχαν πολύ λιγότερα εισοδήματα, μικρότερα σπίτια, πολύ λιγότερες ανέσεις  και το κράτος  ήταν φτωχό και  αδύναμο; Τι άλλαξε μέσα σε λίγα χρόνια;

Να σου πω: Η ΕΥΗΜΕΡΙΑ είναι ένας από τους βασικούς λόγους που προκάλεσε το μέγα πρόβλημα της υπογεννητικότητας τις τελευταίες δεκαετίες, στη χώρα μας. Η «καλοπέραση» σήμερα επιδιώκεται, όχι τόσο με την αύξηση της παραγωγής και της παραγωγικότητας, αλλά κυρίως με τον περιορισμό της γέννησης παιδιών, πράγμα που οδηγεί στην υπογεννητικότητα. Καλλιεργείται και αναπτύσσεται το "πνεύμα της ευζωίας", πράγμα που μετακίνησε την αντίληψη για τον προορισμό του ανθρώπου και το νόημα της ζωής, σύμφωνα με τις παραδοσιακές αντιλήψεις,  έξω από τα βιολογικά και φυσιολογικά πλαίσια. Η εναγώνια προσπάθεια των νέων ζευγαριών να εξασφαλίσουν ανέσεις και αγαθά για καλύτερη ζωή, όπως ο καθένας το αντιλαμβάνεται, κατακτήθηκε  κατά κανόνα κυνηγώντας ένα καταναλωτικό πρότυπο, που δεν αντιστοιχεί στο εισοδηματικό τους επίπεδο. Σε αυτή τη φρενήρη προσπάθεια της ευζωίας, το πρώτο θύμα είναι η μη γέννηση πολλών παιδιών, φαινόμενο που παρουσιάζεται και σε άλλες χώρες, που λέγονται ανεπτυγμένες.

Εκτός της ευημερίας υπάρχουν και άλλες αιτίες που συμβάλλουν στην εκδήλωση του φαινομένου, όπως είναι η επαγγελματική απασχόληση της γυναίκας, η καριέρα της, οι σπουδές, διάφοροι οικονομικοί λόγοι, το στεγαστικό πρόβλημα, δυσκολίες σε πολλά ζευγάρια να κατανοήσουν ο ένας τον άλλον κλπ. Ιδιαίτερα στις σχέσεις του ζευγαριού σήμερα φαίνεται πως υποβόσκει μια αβεβαιότητα στο γάμο, κυρίως από την πλευρά της γυναίκας, που αισθάνεται ανεξάρτητη οικονομικά εφ΄όσον εργάζεται, πράγμα που της δημιουργεί ένα αίσθημα  ελευθερίας, σε σημείο που όχι σπάνια να προβληματίζεται να αποκτήσει παιδιά. Επίσης είναι σημαντικό το γεγονός πως ο μέσος όρος ηλικίας γάμου έχει αυξηθεί. Έτσι η δημιουργία οικογένειας ξεκινά από μεγαλύτερη ηλικιακή βάση, περιορίζοντας τη δυνατότητα να αποκτήσει το ζευγάρι περισσότερα από ένα-δυο παιδιά. Ακόμη  το στρες, η μόλυνση του περιβάλλοντος και άλλοι παράγοντες  δημιουργούν προβλήματα υγείας στη γυναίκα αλλά και στον άνδρα και επηρεάζουν την γονιμότητα.

Γενικά, το δημογραφικό πρόβλημα σήμερα στη χώρα μας  οφείλεται κατά κύριο λόγο σε αυτό που λέμε "κρίση της οικογένειας". Η ζωή έχει πλέον πολλές απαιτήσεις και τα νέα ζευγάρια  δεν έχουν το κουράγιο και την υπομονή να μεγαλώσουν πολλά παιδιά. Παλαιότερα τα μεγαλύτερα παιδιά βοηθούσαν στο μεγάλωμα των μικρότερων αδελφών, αφού η μάνα έτρεχε στα χωράφια και στις άλλες δουλειές του σπιτιού, για να τα φέρει όλα βόλτα... Σήμερα τα παιδιά είναι πλήρως απασχολημένα με τα μαθήματα του σχολείου και η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική σε αντίθεση με ό,τι γινόταν πριν σαράντα και πλέον χρόνια, που τα κορίτσια κυρίως σταματούσαν τα γράμματα μετά το δημοτικό σχολείο και πρόσφεραν βοήθεια στο σπίτι.

Με συγχωρείτε κύριε Θαρρετέ, αλλά σε άλλες συζητήσεις που είχαμε μου είχατε περιγράψει τον δύσκολο τρόπο ανατροφής των παιδιών στο χωριό -στα δικά σας παιδικά χρόνια- και θυμάμαι που μου λέγατε ότι τα παιδιά τότε περπατούσαν ξυπόλυτα  και μισόγυμνα -στη βρεφική τους ηλικία- και η μάνα τα τάιζε κυρίως χυλό, για να περισσέψει λίγο γάλα και κανένα αυγό να τα πουλήσει  για να "μπαλώσει" άλλες τρύπες... Ακόμα μου λέγατε πως τα παιδιά εκείνα τα χρόνια (και όλη η οικογένεια), έτρωγαν κρέας Χριστούγεννα, Πάσχα και λίγες ακόμη φορές. Πολλά παιδιά σταματούσαν το σχολείο στη μέση του δημοτικού, για να δουλέψουν στα χωράφια και να βοσκήσουν τα ζώα. Σε πολλά σπίτια δεν υπήρχαν κρεβάτια και τα παιδιά κοιμούνταν στο πάτωμα, που πολλές φορές ήταν χώμα! Τα παιδιά μπάνιο έκαναν μέσα σε λεβέτια με νερό που το ζέσταιναν σε τεντζερέδια  και αυτό μια φορά κάθε τόσο. Τουαλέτες δεν υπήρχαν κανονικές και για χαρτί υγείας χρησιμοποιούσαν εφημερίδες ή στα χωράφια φυλλαράκια από θάμνους και μολόχες!.. Δεν νομίζεις πως όλα αυτά είναι αρνητικά στην ανατροφή ενός παιδιού, σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα; Συγκρίνεται εκείνος ο τρόπος ανατροφής των παιδιών με το σημερινό;

Να σου πω. Η ζωή των ανθρώπων σήμερα στη χώρα μας ασφαλώς και είναι πολύ πιο άνετη, από εκείνη των παιδικών μου χρόνων. Η σημαντική όμως βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης  είχε ως αρνητικό επακόλουθο την υπογεννητικότητα, πράγμα που προκαλεί πολλά προβλήματα και απειλεί ακόμα και την ίδια της την υπόσταση. Η Ελλάδα σήμερα βρίσκεται μπροστά σε συνθήκες πληθυσμιακής μεταβλητότητας, σαφώς αρνητικές. Έχει πρόβλημα όχι μόνο από τους γειτονικούς λαούς (Τουρκία, Αλβανία κτλ), που πιέζουν ασφυκτικά για χώρο, αλλά και από μετανάστες χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Ασίας, που λόγω φτώχειας στις δικές τους χώρες έρχονται παράνομα στην Ελλάδα.

Το 1975 ο δείκτης γονιμότητας στην  Ελλάδα  ήταν 2,34 και έπεσε στο 2,1 το 1980 και στο 1,4 το 1990. Για να διατηρηθεί ο πληθυσμός σε σταθερά επίπεδα θα πρέπει σε κάθε γυναίκα να αντιστοιχούν κατά μέσο όρο 2+ παιδιά. Δηλαδή οι 100 γυναίκες να γεννούν πάνω από 200 παιδιά. Σε μελέτη της Ακαδημίας Αθηνών  το 1987 τονίστηκε: "Η Ελλάς γηράσκει" διότι κάθε χρόνο γεννιούνται λιγότερα παιδιά από όσους πεθαίνουν, ενώ αυξάνουν οι ηλικιωμένοι (50.000 λιγότεροι νέοι και 1.012.000 περισσότεροι ηλικιωμένοι  από το 1951 μέχρι το 1987).  Από έρευνες υπολογίζεται ότι το 2030 η χώρα μας θα έχει πληθυσμό περίπου 8.000.000, ενώ η Αλβανία 16.000.000 και η Τουρκία 100.000.000. Γίνεται απόλυτα κατανοητό τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα, που ως γνωστό περιβάλλεται από  χώρες, που διεκδικούν εδάφη της και δίοδο στη θάλασσα. Το πρόβλημα γίνεται ακόμη ποιό σοβαρό αφού το 2010 θα έχουμε περίπου τους μισούς στρατεύσιμους, από αυτούς που είχαμε στα μέσα της 10ετίας του 1950. Η χώρα μας λοιπόν θα κατοικείται στο μέλλον κυρίως από γέρους και μεσήλικες Έλληνες (εκτός των μεταναστών) και ο στρατός μας θα είναι περισσότερο ελλιπής. Θα πρέπει να δουλεύουν 2 Έλληνες για να ζούνε έναν συνταξιούχο,  χωρίς αυτοί οι δύο να είναι σίγουροι ότι θα πάρουν κάποτε σύνταξη.

Να σε διακόψω κύριε Θαρρετέ; Διάβασα πρόσφατα και μου έκανε εντύπωση κάτι που είχε πει ο αρχαίος συμπατριώτης μας και μεγάλος ιστορικός, ο Πολύβιος: ''Η ατεκνία ενός λαού τον οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε υποδούλωση από έναν άλλο λαό".

Συμφωνώ. Αυτή είναι μια ιστορική διαπίστωση, εθνικής σημασίας, που είναι επακόλουθο της υπογεννητικότητας. Από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η πολυμελής οικογένεια αποτελεί συνήθως αστείρευτη πηγή ευτυχίας, υπό τον όρο βέβαια ότι υπάρχουν τα βασικά μέσα αξιοπρεπούς διαβίωσης και ανατροφής των παιδιών. Νομίζω πως είναι επιτακτική ανάγκη το κράτος να προχωρήσει στη λήψη αποτελεσματικών μέτρων οικονομικού και κοινωνικού χαρακτήρα με σκοπό τη στήριξη της ελληνικής παραδοσιακής οικογένειας με τρία και πάνω παιδιά. Όπως για παράδειγμα, προβολή της πολύτεκνης οικογένειας από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα σχολικά βιβλία κ.λπ. ως πρότυπης οικογένειας. Πρέπει να τονισθεί ότι η Ελλάδα επέζησε της τουρκοκρατίας διότι τότε οι ελληνικές οικογένειες κατά 70% και πάνω ήσαν πολύτεκνες. Στους πολύτεκνους αυτούς οφείλεται το ότι δεν ξεκληρίστηκε το γένος των Ελλήνων παρά τις γενοκτονίες στις οποίες προέβαιναν οι Τούρκοι, άλλοτε με σφαγές και άλλοτε με παιδομαζώματα. Σήμερα όμως, θα μπορέσουν  οι Έλληνες να ανορθώσουν το ανάστημά τους για να διασώσουν την Ελλάδα από ανάλογους κινδύνους και να την δοξάσουν αν χρειασθεί, τη στιγμή που οι πολύτεκνες οικογένειες έχουν συρρικνωθεί και αποτελούν μόλις το 3%; Αμφίβολο!

Η προσπάθεια όλων μας λοιπόν, θα πρέπει να επικεντρωθεί στην διατήρηση με κάθε θυσία του θεσμού της οικογένειας και να μη ξεχνάμε ο ένας τον άλλον ως  πολίτες, αφού δεν είναι ίσως μακριά η εποχή που μπορεί να αισθανόμαστε όχι άγνωστοι όπως σήμερα μεταξύ μας, αλλά και εντελώς ξένοι στην ίδια μας τη χώρα... Αυτά είχα να πω στον ανήσυχο νέο για το πρόβλημα της υπογεννητικότητας στη χώρα μας και δεν προσπάθησα να κάνω κοινωνιολογική μελέτη, που εξ άλλου δεν είμαι  και ειδικός.