Γιάννης Ηλ. Χρονόπουλος
Είναι πάρα πολύ δύσκολο και ευαίσθητο θέμα για ανάπτυξη, όμως θα προσπαθήσω να το προσεγγίσω μέσα από την πορεία των κοινωνικών δρώμενων του κοινωνικού γίγνεσθαι, χωρίς αναφορές σε διδακτικό προσωπικό και στους μεγάλους εκπαιδευτικούς. Ανησυχητικά φαινόμενα παρατηρούνται στο χώρο της παιδείας, σε γενικές γραμμές, από την πρωτοβάθμια έως την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Όταν βλέπουμε παιδιά διαφόρων ηλικιών να επιδίδονται σε εγκληματικές πράξεις: Καταστροφή δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας, καταστροφή εθνικής κληρονομιάς και προσβολή των εθνικών συμβόλων, τότε γίνεται μία απλή αναφορά στα γεγονότα από τους αρμόδιους, κάνουν κάποιες κινήσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα απλώς για την τηλεθέαση, προσπερνούν το θέμα και γίνονται παθητικοί θεατές.
Μέχρι πριν από μερικά χρόνια όλοι είχαν πατέρα και αν δεν υπήρχε πια, τον είχαν πάντως γνωρίσει αρκετά κατά κανόνα και είχαν πάρει από αυτόν βάσεις κατευθύνσεις και κυρίως ταυτότητα. Γύρω από τον πατέρα κινούνταν και πλέκονταν άλλοι που επίσης προσέφεραν στους νεότερους γνώση, καθοδήγηση και προ πάντων στοργή: Μητέρα, παππούδες, γιαγιάδες, θείοι, θείες, νονοί, μία χορεία προσώπων πρόθυμων και αφοσιωμένων που ένιωθαν καθήκον τους να μεταδώσουν-μεταγγίσουν την πείρα και τη σοφία τους στα παιδιά. .
Τίποτα από όλα αυτά πλέον. Ο πατέρας παραιτήθηκε. Έγινε σκιά του παλιού εαυτού του. Σιγά-σιγά αποχωρούν και οι άλλοι: μητέρες, θείοι, θείες, όλοι. Μερικοί απ' αυτούς αποδέχθηκαν ευχαρίστως την ανατροπή τους από το ρόλο τους. Την εξέγερση των νέων κατά του σπιτιού ή των θεσμών . Άλλοι, ούτε καν την πρόσεξαν. Ήταν απορροφημένοι και απασχολημένοι στο μεροκάματο, για το ψωμί ή στις καριέρες, για το παντεσπάνι. Υπάρχει δομικό κενό. Στην ρίζα της σύγχυσης που τυραννά πολλά άτομα στις σύγχρονες κοινωνίες, βρίσκεται ακριβώς η έλλειψη του πατρικού προτύπου, της κορυφαίας αυτής μορφής, η οποία διατύπωνε εντολές, ανάθετε καθήκοντα, επιμετρούσε ποινές και δώριζε επαίνους. Της μορφής που στην δική της αυτοσυνείδηση, αλλά και στα μάτια των παιδιών της ακτινοβολούσε υποχρεώσεις και ευθύνες: να τα στήσει στα πόδια τους, να τα βάλει σε καλό δρόμο, να τα κάνει λίγο έστω ευτυχισμένα. Τώρα τα παιδιά, τις ελάχιστες στιγμές που βλέπουν τον πατέρα τους, αγωνίζονται να τραβήξουν την προσοχή του. Κάποια στιγμή παύουν να αγωνίζονται. Ανακαλύπτουν ότι δεν έχει καιρό ή όρεξη ούτε να τα καμαρώσει, ούτε καν να τα μαλώσει.
Όταν λέμε πατέρα εννοούμε ευρύτερα το πατρικό πρότυπο καθοδήγησης. Ελλείψει πατέρα το ρόλο μπορεί να πάρει η μητέρα ή άλλο πρόσωπο. Η ουσία είναι ότι κυρίως με έμφαση στα οικονομικά αλλά και κάποιες παρανοήσεις -λ.χ. για την ουσία του φεμινισμού- τσάκισαν την οικογένεια και δημιουργήθηκε κενό. Η φύση δεν ανέχεται το κενό. Στη θέση του πατέρα έπρεπε κάτι άλλο να μπει. Ποιο είναι αυτό; Η «αγέλη». Αυτή με τις διάφορες μορφές της τείνει να πάρει τη θέση του προτύπου που παραιτήθηκε ή αυτοκτόνησε. Οι δικοί της νόμοι, οι αγελαίοι, τα δικά της ήθη και οι συμπεριφορές, οι δικοί της αρχηγοί, εμφανείς ή νοητοί, πληρούν το κενό στη συνείδηση του νέου ανθρώπου και η καταστροφή στα νεαρά άτομα του μηχανισμού αναγνώρισης της πατρικής αυθεντίας, επιφέρει αδυναμία πλέον να εκτιμήσουν οποιαδήποτε κορυφή. Όταν δεν έχει κανείς πατέρα, δεν έχει και δάσκαλο και άρχοντα και θρησκευτικούς πατέρες και πολιτικούς στη βουλή, «εθνοπατέρες του έθνους» που λέει ο λαός. Δεν έχει ούτε ιερό ούτε όσιο, αναζητά στη βία και στην ανευθυνότητα τη σιγουριά και πάλι δεν τη βρίσκει.
Τα παραπάνω δεν είναι κανόνας. Είναι μία έξαρση της εποχής, όμως ελπίζουμε και πιστεύουμε στην παιδεία. Όπως ο ποιητής γράφει
«Η παιδεία είναι δόξα, είναι αληθινή τιμή είναι πλούτος, ευτυχία, ένδοξη ανταμοιβή».
