Με αφορμή την ενδοοικογενειακή βία, που τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες περιπτώσεις γίνονται γνωστές στο ευρύ κοινό, κυρίως από τα μέσα ενημέρωσης, τόσο στη χώρα μας όσο και αλλού, σκέφτηκα να γράψω λίγες λέξεις, για το πώς βλέπω το σοβαρό αυτό κοινωνικό φαινόμενο.
Δεν είμαι βέβαια ειδικός, ούτε έχω τις απαιτούμενες γνώσεις πάνω σ’ αυτό το θέμα, για να συμβουλέψω κάποιον. Απλά σκέφτηκα, τώρα που πλησιάζω να κλείσω την ένατη δεκαετία της ζωής μου, να καταθέσω κάποιες σκέψεις, μέσω της φιλόξενης ιστοσελίδας servou.gr του χωριού μας, μιας και έχω μακρόχρονη εμπειρία και έχω συναντήσει πολλά στη ζωή μου και στον εργασιακό χώρο του εμπορίου που ασχολούμαι, από την ηλικία των δώδεκα ετών.
. Βέβαια, η ενδοοικογενειακή βία και κυρίως η κακοποίηση των παιδιών και των γυναικών, που είναι τα «αδύνατα μέλη», γίνονταν πάντα, αλλά όσο παλαιότερα τόσο λιγότερο γίνονταν ευρύτερα γνωστά τέτοια φαινόμενα. Δεν υπήρχαν τα σημερινά μέσα επικοινωνίας, τα οποία, από την άλλη πλευρά, ασκούν και αυτά συχνότατα ψυχολογική βία και φόβο στους πολίτες. Σχετικά με την ενδοοικογενειακή σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών έχω διαβάσει πως θεωρείται «το πιο καλά κρυμμένο μυστικό»! Από την άλλη, ίσως με την πάροδο των ετών να υπάρχει και πραγματική αύξηση του φαινομένου της κακοποίησης, κυρίως λόγω του τρόπου ζωής των ανθρώπων, στις σύγχρονες κοινωνίες.
.
Από την εμπειρία που έχω στα 30 περίπου χρόνια που έζησα στο χωριό μας (Σέρβου Αρκαδίας), μέχρι που έφυγα περί τα μέσα της δεκαετίας του 1960 για την Αθήνα, δεν θυμάμαι κάποια «τρανταχτή» περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας, που να παρέμβει η αστυνομία ή να χρειαστεί νοσηλεία του θύματος.
Η κακή γενικά συμπεριφορά απέναντι στα παιδιά, λεκτική (βρισιές κλπ) αλλά και «ξύλο», εκείνα τα χρόνια, δεν ήταν σπάνια στο χωριό μας (και όχι μόνο), αλλά θεωρείτο πως γινόταν μέσα στα πλαίσια διαπαιδαγώγησης και συμμόρφωσης του παιδιού ώστε να γίνει «καλός χαρακτήρας».
Ήταν η εποχή που πήγαινε ο γονιός το παιδί του στο σχολείο και έλεγε στο δάσκαλο το γνωστό: το κριάς (κρέας) δικός σου, τα κόκκαλα δικά μου. Δηλαδή, να το χτυπάει όσο θέλει για να το συμμορφώσει, να μην του σπάσει όμως κάποιο κόκκαλο. Που να ξέρει ο ταλαίπωρος (και αυτός και ο δάσκαλος) πως αυτή τη βία σε διαφορετική ίσως μορφή πιθανότατα θα εκδηλώσει το παιδί στο μέλλον στο δικό του περιβάλλον.
.
Το άλλο ευαίσθητο (αδύναμο) μέλος της οικογένειας εκείνα τα χρόνια, που δεχόταν βία, ήταν οι γυναίκες. Η άσχημη συμπεριφορά των ανδρών (κυρίως λεκτική, αλλά και κάποιες φορές άσκηση σωματικής βίας), απέναντι των γυναικών τους, ήταν μάλλον συνηθισμένο φαινόμενο και λίγο-πολύ αποδεκτό από την κοινωνία του δικού μας χωριού, αλλά και της ελληνικής επαρχίας γενικότερα. Οι γυναίκες γενικά «το κατάπιναν» και δεν τολμούσαν να το ανακοινώσουν, εκτός ίσως στο πολύ στενό τους περιβάλλον. Αν κάποια φρεσκοπαντρεμένη γυναίκα πήγαινε στο πατρικό σπίτι και παραπονιόταν για την συμπεριφορά του άντρα της, η απάντηση των γονιών ήταν «κοφτή» και χωρίς αντίρρηση:
Να γυρίσεις στο σπίτι σου (κατά κανόνα στο σπίτι του πεθερού) και στον άντρα σου. Τι μπορούσε να κάνει η ταλαίπωρη γυναίκα; Έσκυβε το κεφάλι και ξαναγύριζε. Τα διαζύγια εκείνα τα χρόνια ήταν εξαιρετικά σπάνια, ιδίως στην επαρχία, γιατί οι γυναίκες ήταν κανόνα εξαρτώμενες (οικονομικά και όχι μόνο) από τον άντρα. Τι να έκανε; Εκτός των άλλων, …της είχε βγει και το όνομα.
.
Από τη μακρόχρονη εμπειρία της ζωής μου, και τα ταξίδια που έκανα ως εμπορικός αντιπρόσωπος σε όλη την Ελλάδα, έχω διαμορφώσει κάποιες απόψεις που θα ήθελα να τις μοιραστώ μαζί σας. Τώρα είμαι πλέον παππούς με 5 μεγάλα εγγόνια.
Νομίζω πως ένα ζευγάρι πρέπει να αποφασίσει να παντρευτεί όταν έχει ζήσει αρκετό διάστημα μαζί και έχει διαπιστώσει ότι υπάρχει συμφωνία στα περισσότερα θέματα της ζωής. Ύστερα να αποφασίζει να κάνει παιδιά, με κάποια εμπειρία έγγαμου βίου.
Σχετικά με την ανατροφή των παιδιών, θεωρώ ως γενικό κανόνα ότι δεν πρέπει να κάνουμε και να λέμε μπροστά στα παιδιά πράγματα που δεν θα θέλαμε να κάνουν και να πουν τα παιδιά μας. Νομίζω πως το παράδειγμά μας, η αγάπη και τα όρια είναι χρυσοί κανόνες στην ανατροφή των παιδιών. Δεν θα πρέπει να κάνουμε όλα τα κέφια στα παιδιά, όπως και δεν πρέπει να τους στερούμε τα πάντα και να τους λέμε ότι εγώ όταν ήμουν σαν εσένα δεν είχα τίποτα. Ούτε, βέβαια, κάνουμε τα παιδιά για να τα έχουμε υπηρέτες και να περιμένουμε να μεγαλώσουν για να μας εξυπηρετούν, «να μας πιάσουν τα χέρια» που έλεγαν παλιά στο χωριό μας και σε άλλα χωριά.
Οι παππούδες και γιαγιάδες και γενικά το σόι δεν πρέπει να επεμβαίνουν στη ζωή του ζευγαριού, ιδιαίτερα στο πως θα μεγαλώσει το ζευγάρι τα παιδιά του.
.
Εκτός από την ενδοοικογενειακή βία, υπάρχει βέβαια και η γενικότερη βία στην κοινωνία, διαχρονικά, με πάρα πολλές μορφές και εκδηλώσεις. Πολύ συχνά βλέπουμε και ακούμε για φόνους που έγιναν, ακόμη και σε μικρά παιδιά. Δημόσια πρόσωπα και άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών να έχουν κατηγορηθεί για εκβιασμούς, βία, απειλές κλπ. Κυβερνώντες και αντιπολιτευόμενοι να αλληλοκατηγορούνται, να συκοφαντούν και να απειλούν τους αντιπάλους τους.
Μιας ξεχωριστής μορφής βία είναι εκείνη που διαπιστώνει κανείς στον ιδιωτικό εργασιακό τομέα, κυρίως από τον εργοδότη στους εργαζόμενους και σπάνια το αντίθετο. Πολλοί εργοδότες, ιδιαίτερα στην επαρχία, έχουν τους υπαλλήλους τους, με χαμηλότερο μισθό από ότι δικαιούνται και πολλές φορές τους έχουν ανασφάλιστους και η εργασία τους είναι μεγαλύτερη απ’ ότι πρέπει.
Άλλης μορφής βία είναι η ασκούμενη στον δημόσιο τομέα, ιδιαίτερα εκεί που υπάρχει μονιμότητα. Συχνά υπάρχει εκβιασμός, που εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, γνωστές λίγο-πολύ σε όλους, κυρίως με την αδιαφορία και άσχημη συμπεριφορά των υπαλήλων στον πολίτη. Από την άλλη, συνηθισμένο και το φαινόμενο με τον υπάλληλο, όταν δεν τον βλέπει ο προϊστάμενος της υπηρεσίας του, να κοιτάζει πως να «λουφάρει» και να μην κάνει τη δουλειά του, για την οποία πληρώνεται. (Κάποτε παλαιότερα ρώτησαν ένα πατέρα που δουλεύει το παιδί του και τι δουλειά κάνει, και αυτός τους απάντησε: Δεν ξέρω τι δουλειά κάνει το μόνο που ξέρω είναι ότι την πρώτη κάθε μήνα εισπράττει το μισθό του).
.
Ανάλογη άσκηση βίας, άμεση ή έμμεση υπάρχει και από τους αιρετούς μας άρχοντες, σε όλα τα επίπεδα, από την Τοπική Αυτοδιοίκηση μέχρι τα ανώτατα κλιμάκια, που όλοι λιγο-πολύ, έχουμε τη σχετική εμπειρία και τη βιώνουμε καθημερινά.
.
Ως επίλογο, από την εμπειρία της ζωής μου, θα ήθελα να επισημάνω:
-Νομίζω πως η ενδοοικογενειακή και γενικότερα η βία είναι σοβαρό πρόβλημα και μπορεί να αντιμετωπιστεί σε κάποιο βαθμό με την αγάπη, την κοινή λογική και τους κανόνες.
-Αν δώσουμε αγάπη, αγάπη θα πάρουμε. Μίσος, εκβιασμούς, νοθείες, καταπίεση, απάτες και ότι άλλο κάνουμε αυτά θα εισπράξουμε, ακόμη και από τα παιδιά μας. Τα προβλήματα δεν λύνονται με τη βία και τους εκβιασμούς. Αντίθετα, οξύνονται πιο πολύ.
-Ας μη ζητάμε από τα παιδιά μας περισσότερη αγάπη απ΄όση τους δώσαμε.
- Ας προσπαθήσουμε να κάνουμε τη ζωή των παιδιών και εγγονών μας πραγματικά καλύτερη, κυρίως με το παράδειγμά μας, την αγάπη μας και τα όρια στη ζωή μας.
-Ας σεβόμαστε τις γυναίκες, όσο τουλάχιστον θέλουμε να μας σέβονται.
- Ας μην κάνουμε ότι δεν θέλουμε να μας κάνουν οι άλλοι.
Ακόμη, ας μην ξεχνάμε και δυο παροιμίες:
Ανεμομαζώματα; διάβολο-σκορπίσματα.
Ανέμους σπέρνουμε; Θύελλες θα θερίσουμε.
Γιώργος Δ. Βέργος
Ευχαριστώ τον φίλο και πατριώτη Χ. Ι. Μαραγκό, διαχειριστή της ιστοσελίδας servou.gr για τις συμβολή του στην τελική διαμόρφωση του άρθρου.
(ΧΙΜ)
