Γράφει ο "Τουθεύς".

"Γουρνοσφαξιές" και "Μπούλες" στη δεκαετία του 1950.

Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε, που μικρό παιδί έζησα στο χωριό και θυμάμαι τις Αποκριές. Θυμάμαι που άνοιγε το τριώδιο, μα εκεί άνοιγε πραγματικά.  Κατά πρώτον σφάζανε τα γουρούνια...

"...Το βλέπω στο γκιλέρι κρεμα­σμένο από το πατερό, νωπό και κάτασπρο να στραγγίζει σε μια τέσα. Μό­λις προ λίγου παραστεκόμουνα μάρ­τυρας στη βίαιη σκηνή του σφαξίματος, ανυπόμονος να φάω το κριτσιανάτο νό­στιμο μεζέ από το καρύδι. (Η πρώτη φρο­ντίδα του νοικοκύρη, που μπήγει το μα­χαίρι στο λαι­μό του σφα­χτού, είναι να ρίξει στα κάρ­βουνα το κα­ρύδι). 

Θ. Γ. Τρουπή (Γκράβαρη)

  Φλεβάρης του 1956 στα Λαγκάδια με βαρυχειμωνιά και πολλά χιόνια. Είχε μπει το Τριώδιο με τις γουρνοσφαξιές και έπρεπε σώνει και καλά, ως μαθητές του Γυμνασίου, να πάμε την Κυριακή της Αποκριάς στο χωριό, να παραβρεθούμε στους βραδινούς χορούς της κάθε γειτονιάς και πολύ περισσότερο ν΄απονηστέψουμε. 

Παρότι ο καιρός ήταν "μαύρος και άραχνος" και ψηλοχιόνιζε μαζί με αέρα, ποιος ήταν δυνατόν να μας αποτρέψει ώστε "να καθίσουμε στα αβγά μας". Βέβαια την πρωτοβουλία την είχαν τα μεγάλα παιδιά. Εγώ ήμουν υπό την υψηλή κηδεμονία του ξαδέλφου μου του Χρήστου του Δημητρόπουλου που μέναμε στο ίδιο δωμάτιο, ο οποίος πήρε την απόφαση να πάμε στο χωριό μόλις σχόλασε το Γυμνάσιο ημέρα Σάββατο στις 12 η ώρα το μεσημέρι.

 Ήταν Φεβρουάριος του 1956. Τα ορεινά χωριά της Αρκαδίας είχαν αποκλειστεί από τα χιόνια για πολλές ημέρες. Ήταν ένας βαρύς χειμώνας. 

   Στο χωριό μου Σέρβου, στην ορεινή Γορτυνία, οι σάκινες (έτσι έλεγαν τα σακιά των 45 οκάδων) με τα «άλευρα των Κυλινδρόμυλων Καλαμών»  -η ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ-, που εφοδίαζαν όλη την Πελοπόννησο, είχαν εξαντληθεί από τα καταστήματα και ο κόσμος άρχισε να μην έχει ψωμί.  Τότε, ο πρόεδρος του χωριού, ονόματι Γεώργιος Δάρας - (Γιώκο Ντάρα τον φώναζαν),  -ένας ολιγογράμματος, δραστήριος και εξαίρετος μάνατζερ θα λέγαμε σήμερα βαρβαριστί- έστειλε στη νομαρχία Αρκαδίας ένα τηλεγράφημα που έγραφε επί λέξει τα εξής:

«Πεθαίνουμε απαξάπαντες. Ανάγκη να μας στείλετε κατεπειγόντως άλευρα.  Μη βραδύνετε»..

Η Ιστορία αυτήν ακριβώς την ημερομηνία δεν καταγράφει κανένα γεγονός – αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς.

Εντούτοις, στα χωράφια της ευδοκιμούν και ενσωματώνονται μύθοι και πολλάκις διαστρεβλώσεις ένθεν κακείθεν.

Εν πρώτοις, να κρατείται το εθνικό φρόνημα υψηλό επί παντός καιρού και τελευταίως μας ενέσκηψαν και οι ρεπουσικοί συνωστισμοί. Ωστόσο η Ιστορία, εύρεση και έκθεση της αλήθειας, είναι επιστήμη και φυλάει καλά τις αποδείξεις της.

.

Ας πάρουμε τα πράγματα, λοιπόν, από την αρχή και ας παραθέσουμε αδρομερώς τα γεγονότα εκείνης της εποχής:

Είχε φθάσει το πλήρωμα του χρόνου για τον ξεσηκωμό και οι συνθήκες ήταν πια ευνοϊκές για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και τη διεκδίκηση ελεύθερου ελληνικού κράτους.

Νίκου Γ. Παπαγεωργίου

Παλαιοί οικισμοί.
Τα ψηλά βουνά, πάντα τραβούσαν το ενδιαφέρον των ανθρώπων. Στον Όλυμπο τοποθέτησαν κατά την αρχαιότατα την κατοικία των θεών. Τα βουνά ύμνησαν τόσο ο ανώνυμος λαός (Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά/λάμπουν και στα Λαγκάδια), όσο και οι ποιητές (Πάρε με πίσω στα βουνά / τι θα με φάει ο κάμπος - Κ. Κρυστάλλης [1868-1896]).
Τα ίδιο οι ζωγράφοι αλλά και οι πεζογράφοι. «Τα ψηλά βουνά «είναι ο τίτλος του «Αναγνωστικού» του Ζαχαρία Παπαντωνίου που άντεξε και αντέχει στο χρόνο μορφώνοντας τους μαθητές.

Έτσι και το Γορτυνιακό βουνό «Αρτοζήνος» που βρίσκεται μέσα στο νοητό ορθογώνιο τρίγωνο με γωνίες τα Λαγκάδια, τη Δημητσάνα και του Σέρβου, τράβηξε το ενδιαφέρον πολλών Γορτυνίων.