Αναδημοσίευση από το face book

Panagiota Strikou-Tomopoulou · 

Πριν από πολλά χρόνια, όταν δούλευα σε μια βιβλιοθήκη, ένας πιτσιρικάς αποκοιμήθηκε την ώρα του προγράμματος. Όταν τον ρώτησα τι είχε, μου είπε πως κουραζόταν πολύ γιατί οι γονείς του τον πήγαιναν συνεχώς από τη μία δραστηριότητα στην άλλη. Του πρότεινα να μιλήσω στη μητέρα του.

«Έστω την ώρα που έρχεστε εδώ, ας κάθεστε σπίτι να ξεκουραστείς», του είπα. Και μου απάντησε: «Μα εδώ ξεκουράζομαι. Όταν λέτε ιστορίες δεν κοιμάμαι. Ακούω. Κι ας έχω τα μάτια κλειστά.» Έχω χρόνια να δω κάποιον να απολαμβάνει μια ιστορία, μια μελωδία, μια στιγμή με τα μάτια κλειστά.

Οι δραστηριότητες για τα παιδιά έχουν πολλαπλασιαστεί. Και στο όνομα του βιβλίου, έχουμε προσθέσει φιλαναγνωστικές δράσεις, συνέδρια, φεστιβάλ, στρογγυλά τραπέζια: πώς να διαβάζουμε, πού να διαβάζουμε, γιατί να διαβάζουμε. Παρουσιάσεις βιβλίων στις οποίες οι συγγραφείς καλούνται να είναι ζογκλέρ, performers, animators για να «πετύχει» η εκδήλωση. Κι όμως, πολλές φορές τα παιδιά και οι γονείς φεύγουν χωρίς να έχουν δει το ίδιο το βιβλίο. Χωρίς να το αγγίξουν. Να το ξεφυλλίσουν. Να καταλάβουν πως το βιβλίο ήταν ο λόγος που βρέθηκαν εκεί. Μερικές φορές, αναρωτιέμαι αν το θυμάται καν και ο άνθρωπος που το παρουσιάζει.

Συγγραφείς επισκέπτονται σχολεία χωρίς κονδύλια. Ούτε για μεταφορικά, ούτε για υλικά, ούτε για να αγοραστούν λίγα αντίτυπα για τη βιβλιοθήκη αν υπάρχει βιβλιοθήκη. Κι αν υπάρχει κάποιος να την κρατά ζωντανή. Πολλοί συγγραφείς χαρίζουν βιβλία. Από υστέρημα, όχι από περίσσευμα. Κάποιοι που τα έχουν εκδόσει μόνοι τους (!) μπορεί κ από περίσσευμα.

Πηγαίνουν σε σχολεία όπου οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν διαβάσει ούτε το δικό τους βιβλίο — ίσως και κανένα παιδικό βιβλίο ως αναγνώστες. (Φυσικά και υπάρχουν φωτισμένοι δάσκαλοι που κάνουν σπουδαία δουλειά. Μα, συνήθως, επειδή οι ίδιοι αγαπούν το διάβασμα.)

Βιβλιοπωλεία κλείνουν κι εμείς λυπόμαστε. Όμως…Πόσο συχνά αγοράζουμε βιβλία; Πόσοι πηγαίνουν σε παρουσιάσεις και δεν παίρνουν ούτε ένα βιβλίο ούτε ως μια ελάχιστη ανταπόδοση για τη «δημιουργική απασχόληση» των παιδιών τους;

Δεν είναι υποχρέωση. Αλλά πώς θα επιβιώσει το βιβλιοπωλείο και γενικότερα η «βιομηχανία» που στηρίζεται στην αγορά των ίδιων των βιβλίων, αν δεν τα αγοράζουμε;

Βιβλιοπωλεία γίνονται αναγκαστικά, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης ή καφέ. Γιατί αλλιώς δεν "βγαίνουν".

Σχολεία ζητούν από εκδοτικούς οίκους να δωρίσουν βιβλία.

Μα ο εκδοτικός είναι επιχείρηση. Έχει υπαλλήλους, δημιουργούς, υποχρεώσεις. Και άντε και χαρίστηκαν κάποια βιβλία. Πώς θα συντηρηθεί η βιβλιοθήκη; Πώς θα ανανεωθεί;

Συγγραφείς και εικονογράφοι συμμετέχουν σε φεστιβάλ σε πάρκα, πλατείες, σε εκδηλώσεις για να «γεμίσει δημιουργικά» ο χρόνος. Και καλά κάνουν. Αλλά ας αναρωτηθούμε: Γίνονται όλα αυτά ουσιαστικά; Ή απλώς όντως μόνο γεμίζουμε χρόνο;

Σκέφτομαι πολύ σοβαρά να γίνω book coach.

Να οργανώνω μικρές παρέες και απλώς να καθόμαστε να διαβάζουμε. Να λέω: «Πάμε πέντε σελίδες. Ναι, μπορείτε. Άλλες πέντε. Τελειώσατε το κεφάλαιο; Μπράβο! Στην επόμενη “προπόνηση” θα το τελειώσουμε ολόκληρο. Όχι, ο Τομ Σόγιερ δεν είναι αυτό το εικονογραφημένο των 20 σελίδων που κάνατε "εργασία" στην Α' Δημοτικού. Το διάβασες ποτέ ολόκληρο; Σε μια ωραία έκδοση; Με σωστή μετάφραση;»

Στις ημερίδες και στις ομιλίες, μήπως είμαστε συνεχώς οι ίδιοι και οι ίδιοι; Μήπως εμείς που μιλάμε για το πρόβλημα, είμαστε κι εμείς μέρος του; Γιατί, εκείνη την ώρα, ίσως απλώς να μπορούσαμε να διαβάζαμε ένα βιβλίο. Το λέω γιατί είναι πολλές αυτές οι εκδηλώσεις!

Βλέπω ανθρώπους να παρουσιάζουν στα social media βιβλία χωρίς να τα έχουν διαβάσει. Να λένε γενικότητες. Να αγοράζουν likes για να νιώσουν influencers. (Ας το δουν και οι εκδοτικοί: πολλά από αυτά τα likes δεν είναι αναγνώστες. Μπορεί να μην είναι καν υπαρκτά πρόσωπα.) Άλλους να οργανώνουν διαρκώς «δράσεις φιλαναγνωσίας» για παιδιά που θυμίζουν περισσότερο εργαστήρια παρά αναγνωστικές εμπειρίες.

Κάτι πάει πολύ λάθος.

Έχω αρχίσει να αντιπαθώ τη λέξη φιλαναγνωσία.

Τόσες δράσεις με στόχους, σκοπούς, με μετρήσιμα αποτελέσματα…

Ας διαβάζουμε! Δεν ξέρω πως θα καταφέρουμε να (ξανά)κάνουμε τα παιδιά να νιώσουν τη χαρά της αφήγησης. Της σιωπής. Της φαντασίας. Και, κυρίως, αυτό να το καταλάβουν οι γονείς. Πως το βιβλίο δεν είναι εκπαιδευτικό πρόγραμμα ή "κάτι" που συμβαίνει μόνο στο σχολείο, στη βιβλιοθήκη ή σε μια εκδήλωση.

 (ΧΙΜ)