ΑΦΙΕΡΩΜΑ

200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1821-2021

ΗΡΩΙΚΗ ΕΞΟΔΟΣ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ

Γιώργος Θ. Τρουπής
Καθηγητής Ιατρικής
26.9.2021

            Από τα Γυμνασιακά μου χρόνια, είχε εντυπωθεί πολύ βαθιά μέσα μου το δέος που προξένησε η ιστορία της Εξόδου. Και το δέος αυτό το κουβαλούσα στην ψυχή μου μαζί με άλλες πολύτιμες εμπειρίες αυτής της ζωής. Με τη συνοδεία αυτού του ιδίου δέους γράφω σήμερα το κείμενο αυτό εδώ. Έτσι, αρχίζω με πολύ συστολή νιώθοντας την ανάγκη να ζητήσω συγνώμη από τους ήρωες, γιατί γνωρίζω πως δεν μπορεί παρά να υπερέχει ο λόγος τους, μια που εμείς είμαστε ηθικά μικρότεροί τους.

            Πριν 195 χρόνια, το Μεσολόγγι τολμάει την ηρωική του «Έξοδο» (9 προς 10 Απριλίου 1826, ξημερώνοντας Κυριακή των Βαΐων).

            Γι’ αυτήν οι ποιητές έγραψαν ύμνους, λόγους, δοξαστικά.

«… απ’ όπου χαράζει ως όπου βυθά, τα μάτια μου δεν είδαν τόπου ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι»,

θα γράψει στους « Ελεύθερους Πολιορκημένους» ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός και δίκαια θα απαθανατίσει την Ιερή Πόλη του Μεσολογγίου, που εκφράστηκε κορυφαία στην Επανάσταση του 21.

Μεσολόγγι. Απρίλιος του 1825.

(Ο αριθμός του εχθρού),

«τοσ’ άστρα δεν εγνώρισεν ο τρίσβαθος αιθέρας».

Όμως τους Μεσολογγίτες

«δεν τους βαραίν’ ο πόλεμος, αλλ’ έγινε πνοή τους».

Μεσολόγγι. 10 Απριλίου 1826.

«Αραπιάς άτι, Γάλλου νους, βόλι Τουρκίας, τοπ’ Άγγλου!
Πέλαγο μέγα πολεμά, βαρεί το καλυβάκι».
(Μεσολόγγι) (Ελεύθεροι Πολιορκημένοι)

Και:

«άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει
Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κ’ η μάνα το ζηλεύει.

Τα μάτια η πείνα εμαύρισε στα μάτια η μάνα μνέει
Στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα, και κλαίει:
‘Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’ έχω ’γω στο χέρι;
Όπου συ μου’γινες βαρύ και ο Αγαρηνός το ξέρει’’».

            Τώρα πια οι πολιορκημένοι Μεσολογγίτες αποφασίζουν τον δρόμο του Θεού, τον δρόμο της θυσίας. Στον περίβολο της εκκλησίας της Αγιάς Παρασκευής «τα κεφάλια του τόπου» συνεδριάζουν. Ο Δεσπότης Ρωγών Ιωσήφ διατυπώνει το κείμενο της απόφασης της εξόδου και ο γραμματέας του Συμβουλίου, Νικόλαος Κοσομούλης, το καταγράφει:

«Εν ονόματι της Αγίας Τριάδος» η Έξοδος ορίζεται στις 2 τα ξημερώματα της Κυριακής των Βαΐων.

«Ετούτ’ είν’ ύστερη νυχτιά όλα τα αστέρια βγάνει
ολονυχτίς ανέβαινε η δέηση, το λιβάνι».

            Κι ο αρχιερέας Ιωσήφ με το άγιο Δισκοπότηρο περιδιαβαίνει τους προμαχώνες, τα πυργώματα, τις ντάπιες και μεταλαβαίνει τους Εξοδίτες.

«που στα μάτια και στο πρόσωπο φαίνονται οι στοχασμοί τους, λέει μεγάλα και πολλά η τρίσβαθη ψυχή τους».

            Σύμφωνα με το σχέδιο της Εξόδου, οι πολιορκημένοι χωρίζονται σε τρία σώματα, «κολώνες». Το πρώτο και το δεύτερο με τους άνδρες της Φρουράς και με αρχηγούς τον στρατηγό του Ζυγού Δημήτριο Μακρή και τον Σουλιώτη Νότη Μπότσαρη. Με ανοιχτές τις σημαίες θα έβγαιναν από τις γέφυρες «Μονταλαμπέρ» και «Ρήγα». Το τρίτο σώμα ήταν «οι φαμελλίται» - Μεσολογγίτες και γυναικόπαιδα – που θα περνούσαν από τις γέφυρες του «Σαχτούρη» και της «Λουνέττας» με αρχηγό τον Αθανάσιο Ραζηκότσικα. Υπήρχε και το σώμα της οπισθοφυλακής με τον Κίτσο Τζιαβέλα, που σταδιακά θα απαγκίστρωνε τους άνδρες από τους προμαχώνες μέχρι να ολοκληρωθεί η Έξοδος προς εξαπάτηση του εχθρού.

            Όλοι οι εξοδίτες θα κατευθύνονταν στο μοναστήρι του Αγίου Συμεών, στη γραφική πλαγιά του Ζυγού, 8 χιλιόμετρα από το Μεσολόγγι.

            Ο Χρήστος Καψάλης μαζί με 600 περίπου ασθενείς και ανήμπορους θα γράψουν τις τελευταίες ηρωικές σελίδες αντίστασης στις πυριτιδαποθήκες. Και οι «λαγουμτζήδες» θα ναρκοθετήσουν την πόλη με εκρηκτικές ύλες στα λαγούμια και τους υπονόμους. Διατυπώνονται στο σχέδιο της Εξόδου  κανόνες σεβασμού και αλληλοβοήθειας, πειθαρχίας και μυστικότητας. Γι’ αυτό επιβάλλεται η σιωπή και δίνουν «αφιόνι» στα μικρά παιδιά για να κοιμηθούν. Με το σύνθημα «Καστρινοί και Λογγίσιοι» οι εξοδίτες ασφαλίζονται από τον εχθρό με τον αντιπερισπασμό – επίθεση του Καραϊσκάκη, ενώ θα επιχειρούσαν την ηρωική Έξοδο μέσα από τα στρατόπεδα του Κιουταχή και του Ιμπραήμ. Τέλος, ο Ν. Κασομούλης θα διάβαζε σε όλους τους αξιωματικούς το κείμενο – σχέδιο της Εξόδου, ώστε ομόφωνα κι ομόγνωμα να προχωρούν όλοι μαζί.

«Κι ύψωναν με χαμόγελο την όψη την φθαρμένη.
Θύρες ανοίξτ’ ολόχρυσες για την γλυκειάν ελπίδα.
Μία φούχτα χώμα να κρατώ και να σωθώ μ’ εκείνο».

Κι ύστερα η προδοσία…

«Δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά, κι ελεύθεροι να μείνουν
Εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το χάρο».
«Αηδονολάλειε στήθος μου, πριν το σπαθί σε σχίση».
«Πάντ’ ανοιχτά, πάντ’ αγρυπνά, τα μάτια της ψυχής μου».
Τριαντάφυλλα ’ναι θεϊκά στην κόλαση πεσμένα.

            Η φωνή που εξέπεμψε το Μεσολόγγι εκτινάχθηκε προς τα πάνω, ήταν ένα ηχηρό «παρών» προς όλο τον κόσμο. Ήταν το ελληνικό «παρών». Το Μεσολόγγι αποτελεί ορόσημο και φωτεινό φάρο παληκαριάς, ηρωισμού και ανδρείας για όλη την οικουμένη. Ξύπνησε παγκόσμια την ανθρωπότητα και φούντωσε έτι περαιτέρω τον φιλελληνισμό.

            Θα πρέπει λοιπόν σε κάθε επέτειο της ηρωικής εξόδου του Μεσολογγίου να βρίσκεται συγκεντρωμένο γύρω από το Μεσολόγγι όλο το έθνος. Να έχει περικυκλώσει νοερά τον ιερό αυτό τόπο με την αφοσίωσή του και την πίστη του όπως… τον είχαν περικυκλώσει τα ασκέρια του Κιουταχή και του Ιμπραήμ και να μην ξεχνάμε ποτέ την τεράστια σημασία που είχε το Μεσολόγγι για την Οθωμανική Αυτοκρατορία από την εντολή του σουλτάνου στον Κιουταχή: « Κιουταχή ή το Μεσολόγγι ή το κεφάλι σου».

            Έχουμε όμως και εμείς σήμερα ανάγκη από μία έξοδο. Μία έξοδο από το ασφυκτικό κλοιό της ίδιας της ολιγωρίας μας του ίδιου του εαυτού μας. Οφείλουμε να αντιτάξουμε άμυνα στην εθνική μας φθορά. Έχουμε ανάγκη σαν έθνος από ένα άλλο τείχος, μία άλλη τάφρο. Πρέπει να δώσουμε το χέρι στα παιδιά μας μέσα στη γενική κρίση που τα περιβάλλει, να τα σηκώσουμε ψηλά να τα καμαρώνουμε όχι μόνο για την ευμάρεια τους στην σημερινή εποχή αλλά να τους μάθουμε να αντιμετωπίζουν και την ανέχεια όπως οι πολιορκημένοι του Μεσολογγίου που νεκροί σχεδόν από την πείνα εβάδιζαν προς την έξοδο ως να είχαν αγγελοποιηθεί και να μην πατούσαν στο χώμα.

            Το Μεσολόγγι έδωσε διεθνώς πάρα πολλά πρότυπα και σε εμάς σαν Έλληνες δύο βασικά μηνύματα: πρώτον ότι «πτώσεις και όχι μόνον εκπορθήσεις υψώνουν σε υπερακραία δόξα την Ελληνική Πολεμική μας Αρετή» και δεύτερον να μην ξεχνάμε: «εις ημάς έχομεν να ελπίζομεν».

            Η πτώση του Μεσολογγίου σηματοδότησε και την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

            Από την ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου σώθηκαν 1250 αγωνιστές και 300 άμαχοι.
Με σεμνότητα κλίνουμε το γόνυ στους ήρωες αγωνιστές της εξόδου και δόξα και τιμή στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους».

(Αναδημοσίευση από τον "Αρτοζήνο", φ. 222.)

(ΕΚΜ)